Rozwój bowiem kultury zachodniej odbywał się przez długie wieki w pełnej izolacji od kultury chińskiej i wziął początek z innych pradawnych ośrodków kultury.

W dolinach wielkich rzek powstały dwa inne ośrodki cywilizacji. Jeden rozwijał się w dolinie Nilu – był to Egipt, drugi zaś na wielkim obszarze, przez który przepływały wody Eufratu i Tygrysu. Warunki rozwojowe obu tych ośrodków, wyznaczone przez samą przyrodę, były zupełnie odmienne. Egipt miał klimat łagodny i stały, naturalne granice chroniące go przed nieprzyjaciółmi, co zapewniało jego mieszkańcom przez bardzo długie lata spokojny i stały rozwój. „Przeciwnie, ludy Mezopotamii żyły w ustawicznej trwodze przed powodziami i katastrofami, przed ciągłymi najazdami ze wszystkich stron. Musiał to być kraj, któremu obcy był spokój. Ostatecznie kultura jego została zniszczona w jakiejś wielkiej katastrofie i znikła przykryta piachem, podczas gdy w Egipcie dawna cywilizacja Faraonów rozwijała się nieprzerwanie aż do współczesnych czasów“ (Cannon).

Przyjmuje się obecnie, że w organizmie zarodka ważną rolę w agregacji wędrujących komórek odgrywa zjawisko tzw. zahamowania przez kontakt (contact inhibition). Zjawisko to było szczegółowo badane w pracowni Abercrombiego. W wyniku tego szczególnego oddziaływania na siebie komórek ich ruchy ustają, co z kolei umożliwia zadziałanie innych czynników współdziałających w agregacji, a także odpowiedzialnych za swoiste powinowactwo. Zahamowanie przez kontakt występuje, gdy wędrująca komórka zetknie się swoją powierzchnią z powierzchnią innej komórki lub nawet z powierzchnią tworów niekomórkowych (np. skupienia włókien kolagenowych) o odpowiednich własnościach. Jeżeli więc wędrująca komórka zostanie otoczona innymi komórkami

Podobnie jak wiele innych zjawisk biologicznych, także zjawiska regeneracji możemy rozpatrywać na różnych stopniach organizacji żywego ustroju. Regeneracja zachodzi więc na poziomie molekularnym, na poziomie komórkowym, tkankowym, może wreszcie występować na poziomie narządów czy też ich zespołów. Ponieważ metabolizm jest nieodłączny od procesów życiowych i stanowi ich istotną część, w każdej komórce zachodzą ustawicznie procesy rozpadu i syntezy, czyli niszczenie i zastępcza regeneracja ogółu cząsteczek chemicznych.

W skali światowej klonowanie takie uznane zostało za ważną technikę biome-dyczną, która nie wzbudza w zasadzie zastrzeżeń etycznych. Użycie w technice klonowania komórek pochodzących z embrionów również nie jest przedmiotem regulacji przez omawiany Protokół. Poglądy w tej kwestii są zróżnicowane, a moż-

Iiwość akceptacji etycznej jest co najmniej dyskusyjna. Użycie komórek z em-brionów powinno być oceniane w świetle wspomnianych zaleceń, przy czym standardy prawne ustalone w Konwencji Bioetycznej wyznaczają tu jednoznaczne bariery ochronne.

Doświadczenie Roux. „Pólzarodek“ powstały po zniszczeniu jednego blastomeru (wg Gottlieba). wytwarzała się tylko połowa zarodka (tzw. „półzarodek”) (ryc. 178), z czego Roux wysnuł wniosek, że zdolności rozwojowe każdego z obydwu blastomerów są już z góry ustalone, czyli zdeterminowane.

Kilka lat później temat ten podjął ponownie Driesch. W doświadczeniach swoich posłużył się on jednak odmiennym materiałem i zastosował inną metodykę. Driesch wykazał, że zarodki jeżowca można we wczesnych okresach rozwojowych mechanicznie rozdzielać na poszczególne blastomery. Stwierdził on przy tym, że jeśli separacja blastomerów nastąpi w stadium 2 lub 4 blastomerów, wówczas z każdego z nich rozwinie się prawidłowo zbudowana larwa, która różni się od normalnie powstających larw jedynie odpowiednio mniejszymi rozmiarami.

Natomiast zupełnie brakuje charakterystyki dla grupy nie mającej zdefiniowanego stosunku do biotechnologii aczkolwiek istnieje duże prawdopodobieństwo, że sformułowanie „nie mam zdania” jest synonimem „nie wiem” (ale wolę się do tego nie przyznawać).

Odbiór społeczny dotyczący ryzyka i zagrożenia jest odmienny w poszczególnych krajach europejskich. Trzeba zwrócić uwagę, jak już wspomnieliśmy, że w zasadniczym stopniu obiekcje i „strach” mają swe odbicie w przestankach moralnych, a nie w uzasadnieniu naukowym, opartym na faktach, a w szczególności na repro- duktywnych danych eksperymentalnych. Badania opinii publicznej polegają najczęściej na pewnym uproszczeniu poglądów, a także na reprezentatywności próby społeczeństwa testowanego w ramach analizy opinii. Najczęściej dyskutowane są:

Hormony tarczycy wpływają bardzo silnie na metabolizm tkanek, zwiększając w nich zużycie tlenu i wytwarzanie ciepła. Poza tym hormony tarczycy wpływają na gospodarkę wodno-mineralną, białkową, tłuszczowy i węglowodanową organizmu.

U płazów hormon tarczycy wywołuje przeobrażenie (metamorfozę) (ryc. 242). Przeobrażenie u żaby polega na przemianie kijanki, czyli formy larwalnej, w postać dojrzałą. W czasie przeobrażenia zanikają skrzela i ogon, a rozwijają się płuca i wy-rastają kończyny. Zmienia się także kształt zwierzęcia i ulegają przemianie narządy wewnętrzne. Młode kijanki karmione sproszkowaną tarczycą rozpoczynają prze-obrażenie wcześniej niż normalnie, natomiast usunięcie tarczycy powoduje zahamo

W związku z planowanymi działaniami, o których mowa w pkt 1 wymagane są następujące informacje: warunki środowiska i miejsce wprowadzenia GMO, metody kontroli, postępowanie z odpadami, plan działania w razie zagrożenia dla środowiska lub zdrowia ludzi, informacje o poprzednich wprowadzeniach GMO do środowiska. Tym informacjom musi towarzyszyć ocena zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska, która powinna obejmować opis oddziaływań pomiędzy GMO a środowiskiem oraz przewidywane oddziaływanie GMO na zdrowie ludzi. Treść obu tych klauzul jest szczegółowo sprecyzowana zarówno w samym rozporządzeniu, jak i w załącznikach.

Dyrektywa Rady nr 90/220 0 zamierzonym wprowadzeniu do środowiska gene-tycznie zmodyfikowanych organizmów ustanawia formy kontroli i nadzoru państwa nad działalnością badawczą i eksperymentalną (dyrektywa ta została znowelizowana dyrektywą nr 2001/18, która jednakże będzie obowiązywać dopiero za 18 miesięcy, od września 2002 r.). Sprawuje je ten sam organ, który zgodnie z ustawodawstwem krajowym nadzoruje zamknięte użycie GMO, przy czym podstawowe założenia kontroli nad tymi dwoma typami operacji są identyczne przeprowadzana jest kontrola wstępna zamierzonego projektu, bieżąca i wreszcie następcza, po zakończeniu badań i eksperymentów.